Nguy cơ hình thành ổ chuột kiểu mới
Mặc dù đã chính thức thành phường theo quyết định thành lập 2 quận Nam - Bắc Từ Liêm trước đó của UBND TP. Hà Nội, nhưng Phường Phú Đô, quận Nam Từ Liêm vẫn mang dáng dấp của một ngôi làng với những căn nhà chưa rõ hàng lối, không khí, ao hồ ô nhiễm do nước thải của các nghề truyền thống như sản xuất bún, rác thải tập kết không có quy hoạch.
Đây là tình trạng không chỉ của riêng phường Phú Đô mà của chung nhiều khu vực đô thị trên địa bàn Hà Nội. Hiện tượng đô thị hóa ồ ạt đã gây nên lộn xộn và khiến các nhà quy hoạch lúng túng trong quản lý thời kỳ chuyển giao. Nguy cơ về những vùng nhà ở ổ chuột kiểu mới đang hình thành.
 |
| Lối sống làng xã vẫn còn hiện hữu ở quận mới Nam Từ Liêm |
Các ngôi làng trong phố này là những khu ngõ ngách với đường sá chật hẹp, hạ tầng kỹ thuật, hệ thống thoát nước yếu kém, điều kiện sống không đảm bảo, trẻ em không có chỗ chơi, người già không có chỗ dạo, nếu xảy ra các sự cố hỏa hoạn, cấp cứu thì xe cứu hỏa, xe cứu thương khó đi vào được tận nơi… Có những khu vực giống như ốc đảo khi mà 4 phía đô thị đều đã phát triển với tốc độ cao, càng khiến những nơi này trở nên lạc lõng.
TS. Dương Quốc Nghị, Cục Phát triển đô thị, Bộ Xây dựng cho biết, thực tế này đã tồn tại từ rất lâu, mang tính hệ thống qua các khu tập thể và khu lao động cũ như khu Khâm Thiên, Trần Khát Chân, Phương Liên..., các khu này có cấu trúc ngõ ngách lô thửa của làng xóm xưa.
Những khu vực này đang ngày càng trở nên quá tải, xấu xí, ô nhiễm, chất lượng cuộc sống của người dân rất thấp, tạo nên những gánh nặng cho đô thị. Ông Nghị cho biết: “Trước cơn lốc đô thị hóa, các làng xã đã thiếu hẳn sự chuẩn bị một cách bài bản về điều kiện, về hạ tầng và quan trọng hơn là tâm thế của người dân”.
Đường hướng nào cho quy hoạch?
Thực tế cho thấy, cần thiết phải xây dựng một mô hình hợp lý cho các khu vực từ xuất phát điểm là các ngôi làng được nâng cấp lên thành đô thị. Do lỗ hổng này nên đã dẫn đến hệ quả là không gian đô thị nhếch nhác, khó quản lý, khó quy hoạch.
Theo ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng Hội Xây dựng Việt Nam, bộ mặt đô thị là các làng xóm, huyện đang nhếch nhác lại được nâng thành phường, quận gây nên nhiều bất cập, vấn đề này cần được đưa đúng tầm khi lập và quản lý quy hoạch trong luật, nghị định, như Luật Quy hoạch đô thị để có các cơ chế chính sách phù hợp như ưu tiên đầu tư quy hoạch, quản lý, cơ chế chính sách tài chính, đất đai, dãn dân… Tuy nhiên, quy hoạch chi tiết cho các khu vực này lại đang rất chậm trễ.
Nhưng theo nguyên KTS trưởng TP. Hà Nội, TS. Đào Ngọc Nghiêm, vấn đề lớn nhất chưa phải là quy hoạch mà chính là cách thực hiện quy hoạch cho những khu vực này đang rất bất ổn. Theo ông Nghiêm, rất nhiều phường như phường Dịch Vọng, phường Phú Thượng, phường Láng Thượng… có tiền thân là các ngôi làng trong khu vực nội đô đã có quy hoạch chặt chẽ.
Quy hoạch phường Phú Thượng có cả một bản quy hoạch kiểu mẫu, được các chuyên gia nước ngoài tham gia, hỗ trợ nhưng việc thực hiện vẫn không ổn. Có thể thấy, vấn đề chính ở đây là phương thức thực hiện quy hoạch, năng lực quy hoạch.
Các chuyên gia đô thị nhấn mạnh, việc chưa thực sự coi trọng vấn đề quy hoạch đô thị ngay từ khi làng, xã mới được nâng cấp, nhìn qua sẽ không có gì nghiêm trọng nhưng để về lâu dài sẽ tạo ra những khu đô thị cũ với áp lực dân số quá đông, hạ tầng yếu kém. Đến lúc đó, Hà Nội có muốn cải tạo, sửa đổi cũng không thể làm được, giống như bài toán hóc búa về những tập hợp chung cư cũ hiện nay.
Cần giải quyết hài hòa giữa việc để không phá vỡ, biến mất một cụm dân cư đã tồn tại bền chặt hàng trăm năm và việc cải tạo để cho phù hợp với không gian phố. Ông Trần Ngọc Hùng nói: “Cần có sự đầu tư và quan tâm đúng mức từ phía Nhà nước, từ luật cho đến những kế hoạch chỉnh trang đô thị. Nếu giải quyết được vấn đề này ngay từ đầu thì sẽ tránh được giải quyết hậu quả về sau.
