Mỗi dạng, cấp công trình nhà ở lại có những quy tắc xây dựng căn bản nhất đi đôi với tình huống sự cố xây dựng tương ứng. Nếu loại hình dự án nhà ở thương mại cao tầng (chung cư hiện đại) đã có khá nhiều bộ tiêu chuẩn xây dựng kèm theo và quy trình xây dựng cũng được trang bị "phom" chuẩn, thì nhà ở thổ cư do các cá nhân, hộ gia đình tự thiết kế, thi công… mới có nhiều thứ đáng bàn.
Sự cố chỉ...trong tầm tay
Qua thời gian, những kinh nghiệm - kiến thức dân gian về xây sửa nhà đến nay chỉ còn giá trị về mặt tâm linh, phong thủy. Thực tế cho thấy, ngày nay phương án tổng thể của chủ nhà sẽ gồm có: bản vẽ thiết kế (kiểu xây, kích thước, kết cấu, các hệ thống điện – nước) thuê công ty kiến trúc thực hiện; mua sắm vật liệu xây dựng; và chiếm vị trí vô cùng quan trọng là lựa chọn nhà thầu uy tín cùng một đội thợ có tay nghề cao.
Trao đổi với người viết bài, chủ nhân một ngôi nhà 3 tầng đang hoàn thiện phần thô tại khu vực Định Công (Hoàng Mai) bộc bạch những kinh nghiệm "xương máu" trong những lần xây nhà trước: "Cùng thời điểm này năm ngoái, tôi đã quyết định chọn nhà thầu có giá thấp nhất nhằm để tiết giảm chi phí. Nào ngờ, kể từ lúc xây xong móng, đội thợ liên tục "vẽ" ra vô số những hạng mục phát sinh khác so với bản thiết kế ban đầu. Tôi không chấp nhận và tỏ rõ cương quyết phương án cũ. Ngay lập tức, đội thợ làm việc cầm chừng hòng kéo dài tiến độ thi công. Thậm chí, cả những ngày cả đội thợ chỉ có 2 người tới làm việc. Cực chẳng đã, tôi đành phải chấm dứt hợp đồng với nhà thầu thiếu uy tín này, mặc dù công trình vẫn còn ngổn ngang".
 |
| Chọn nhà thầu xây dựng uy tín, chuyên nghiệp là mấu chốt để có công trình chất lượng |
Ở góc nhìn của một người trong nghề, một nhà thầu tên Năm với thâm niên hàng chục năm xây nhà ở dân dụng tại Hà Nội, cho biết tình huống trớ trêu kể trên chỉ là một trong những "chiêu" rất nhỏ của giới cai thợ. Sau khi nắm bắt được tâm lý, trình độ của chủ nhà, không ít đơn vị (hành nghề tự do) không ngại ngần "bỏ thầu" với giá cực thấp để "câu" khách ham rẻ. Nhưng khi bắt tay vào thi công, họ tìm mọi cách để trà trộn các loại vật liệu kém chất lượng bù lại phần chi phí nhân công. Ông Năm khẳng định: "Ham rẻ và thiếu kiến thức lẫn người giám sát là nguyên nhân khiến chủ nhà tiền mất – tật mang".
Lâu dần, chủ đầu tư – chủ nhà đã hiểu rõ và mặc nhiên có thành kiến: nhà thầu thường hay ăn bớt vật tư khi được giao trọn gói. Do đó, thay vì thuê trọn gói, chủ nhà sẽ chủ động đề nghị: đơn vị thi công chỉ cung cấp giàn giáo và đội thợ chính – phụ, máy móc công trình… và thống nhất tổng giá trị công trình cũng như đơn giá mỗi mét vuông.
Tuy nhiên, với cách làm này, chủ nhà thường gặp sự cố đính kèm là: gặp phải nhà thầu tay nghề kém, đơn vị thi công mượn pháp nhân doanh nghiệp khác để lấy dấu ký hợp đồng, hao hụt vật tư, chất lượng thi công ẩu…
Bài học nằm lòng: Phòng hơn chống
Tìm hiểu qua một số đội thợ chuyên về xử lý các sự cố công trình xây dựng nhà ở dân dụng, PV được biết nhiều chủ nhà đã phải trả giá đắt cũng vì hiểu biết bập bõm và không có người làm trong ngành xây dựng tư vấn hỗ trợ. Trong đó, những vấn đề nổi cộm thường thấy là sập nhà, nhà thầu (đội thợ) tự ý bỏ ngang hợp đồng giữa chừng, chất lượng xây dựng kém, tuổi thọ công trình thấp…
Công bằng mà nói, nguyên nhân của những sự cố kể trên đều đến từ hai phía.
Thứ nhất, chủ nhà – chủ đầu tư chỉ có quá ít kinh nghiệm về kiến trúc nhưng không nhận thức được vai trò quan trọng cũng như quy trình giám sát thi công, nhất là hạng mục kết cấu móng, điện nước, thấm dột… khiến họ chọn "nhầm" nhà thầu thiếu các chuyên môn tương ứng.
Do đó, mỗi dạng sự cố trong quá trình xây dựng sẽ có phương án đề phòng tương ứng. Chẳng hạn, sự cố sập nhà khi đang thi công dở chừng. Anh Nguyễn Tuấn, kỹ sư xây dựng đang làm việc cho một nhà thầu có tiếng ở khu vực Từ Liêm cho rằng, nguyên nhân chủ yếu thường là do chủ nhà tự ý thêm tầng cao.
Giải pháp cho các chủ nhà: thuê riêng một nhà thầu chuyên thi công phần kết cấu móng, đồng thời cần lưu ý không tự ý thay đổi quy mô tầng cao nếu chưa có tư vấn của nhà thầu uy tín. Hoặc, cũng có thể mời kỹ sư có kiến thức thực tế về kết cấu bê tông cốt thép và xây dựng các phương án thay đổi (nếu có) trong quá trình thi công.
Thứ hai, một tình huống "dở khóc dở cười": nhà thầu tự ý "cắt" hợp đồng. Lý do chủ quan là do hợp đồng giao thầu không có sự thống nhất về quyền và trách nhiệm của cả hai bên (chủ nhà – nhà thầu). Do đó, khi chủ nhà đề nghị làm thêm các hạng mục khác liên quan hoặc bên thầu yêu cầu thanh toán thêm chi phí ngoài hợp đồng sẽ dẫn tới tranh chấp, cự cãi.
Hoặc có thể, chủ đầu tư không có điều kiện trực tiếp giám sát công trình nhà ở: sau khi hoàn tất một số hạng mục kết cấu với chất lượng không đảm bảo, chủ nhà mời chuyên gia khác kiểm định thì bên nhà thầu phải "bỏ của chạy lấy người".
Gút lại, mấu chốt ở khâu chọn nhà thầu chính là: tuyệt đối không giao cho đơn vị chưa từng thi công công trình ngang cấp với ngôi nhà mình sắp xây dựng. Chỉ nên chọn những nhà thầu có địa chỉ rõ ràng, hoặc yêu cầu nhà thầu cho xem giấy đăng ký kinh doanh.
