Sau khi được hoàn thành, nhiều tuyến đường tại TP. Hà Nội ngay lập tức mọc lên những ngôi nhà siêu mỏng, siêu méo như tại Ô Chợ Dừa - Hoàng Cầu (quận Đống Đa), Nguyễn Văn Huyên (quận Cầu Giấy) và gần đây nhất là trên tuyến đường vành đai 2 Võ Chí Công (quận Tây Hồ).
Nhiều ý kiến cho rằng đây không phải là một vấn đề mới. Tuy nhiên, cứ mỗi lần Hà Nội thực hiện mở đường, thậm chí tuyền đường còn chưa thành hình thì đã xuất hiện những ngôi nhà có hình thù kỳ lạ.
Một bạn đọc tên Hiển Trần đã đưa phương án giải quyết vấn đề là "Lập quỹ giải tỏa, thu hồi diện tích đất 2 bên đường sao cho chiều sâu đủ 20m. Sau đó sẽ chia lô (thường là 4x20m) và bán đấu giá lại... Đồng thời sẽ bán với giá ưu tiên cho những người có đất nơi đó đã bị giải tỏa nhưng không muốn tới các khu tái định cư. Như vậy, dù bị giải tỏa và thu mua lại với giá cao, nhưng khi tiến hành đấu giá thì sẽ thu hồi lại tương đương. Nếu như có sự chênh lệch về giá trị thì cũng phải chịu vì đó bộ mặt đô thị, vì quy hoạch cho tương lai", bạn Hiển Trần nêu quan điểm.
Trong khi đó, ý kiến chung của các chuyên gia trong lĩnh vực quy hoạch và kiến trúc là TP. Hà Nội nên học hỏi kinh nghiệm từ những quốc gia phát triển, đó là tiến hành mở rộng phạm vi, diện tích thu hồi hai bên đường khi thực hiện quy hoạch mở đường.
Theo TS. Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Kiến trúc sư trưởng Hà Nội cho biết, Luật thủ đô chính thức có hiệu lực từ tháng 7/2013 đã mở ra một cơ chế đặc thù cho TP, đó là khi làm các tuyến đường mới thì được phép giải phóng mặt bằng các thửa đất siêu mỏng, siêu méo hoặc những thửa đất có hình dáng không hợp lý và thu hồi luôn.
"Mở đường nghĩa là đã xác định chỉ giới rõ ràng, khi đó việc phát hiện những mảnh đất mỏng, méo là rất thuận lợi. Đồng thời, chúng ta cũng có thể điều chỉnh lại chức năng sử dụng đất của những thửa đất này", TS. Nghiêm chia sẻ.
Một ngôi nhà siêu mỏng, méo có hình tam giác, phía trên được xây đua ra vỉa hè trên đường
vành đai 2 Võ Chí Công. Ảnh: Lê Hiếu.
Theo ông Nghiêm, việc giải quyết vấn đề nhà siêu mỏng, siêu méo khi chúng đã xây dựng kiên cố, người dân đã sinh sống ổn định là rất khó khăn. Hơn nữa, sau khi giải phóng mặt bằng, giá trị đất mặt phố sẽ tăng lên chóng mặt.
Ông Nghiêm cho rằng, phương pháp xử lý hiện tại của Hà Nội vẫn chỉ loanh quanh ở phần “ngọn”, trong khi cái "gốc" của vấn đề là ở quy hoạch sau giải phóng mặt bằng thì lại chưa có.
Có cùng quan điểm, TS. Phạm Sỹ Liêm, Phó chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam đã chỉ ra nguyên nhân của tình trạng trên là do thiếu tầm nhìn trong quy hoạch đô thị. "Làm một con đường không chỉ để đi mà còn có mục đích làm đường phố đẹp, khang trang cho cả đô thị nữa", ông nói.
Những con đường mới mở có lợi cho cả TP nhưng lợi ích của từng hộ dân ở đó thì lại là vấn đề khác. Tình trạng các hộ dân chỉ còn khoảng 1 - 2m2 đất cũng dứt khoát không bán hoặc bán với mức giá rất cao để nhà ở đằng sau không thể mua được diễn ra rất phổ biến.
Một bức tường giá trị tiền tỷ trên đường Nguyễn Văn Huyên (Câu Giấy, Hà Nội). Ảnh: Lê Hiếu.
Giáo sư Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường nêu ra thực tế, Nhà nước đã phải bỏ ra rất nhiều tiền để bồi thường, giải phóng mặt bằng, trong khi sau đó giá đất hai bên đường tăng lên thì Nhà nước lại không thu được lợi nhuận gì. Điều này sẽ tạo sự không công bằng giữa hộ bị thu hồi hoàn toàn đất và những hộ bỗng nhiên được ra ngoài mặt đường.
Ông Võ cho biết, nhiều nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan hay Malaysia đã xây dựng một cơ chế góp đất và điều chỉnh đất đai khi mở đường tại các đô thị.
Ngay sau khi hoàn thành tuyến đường vành đai 2, tại các tuyến đường Ô Chợ Dừa, Nguyễn Văn Huyên,
Trần Phú lại xuất hiện các ngôi nhà siêu mỏng siêu méo. Nguồn: GoogleMaps
Theo đó, những người bị mất hoàn toàn đất sẽ được bố trí tái định cư tại chỗ. Người bị mất một phần đất, được ra mặt đường dẫn đến được hưởng giá trị cao hơn thì diện tích đất này cũng phải thu hẹp lại tương ứng. Như vậy, với diện tích đất đó vẫn thu xếp đủ chỗ cho những người mất đất nhiều, mất ít. Một phần đất còn lại sau khi đền bù sẽ được đấu giá để lấy tiền xây dựng con đường.
TS. Phạm Sỹ Liêm cũng đưa ra phương án thiết kế đồng bộ giữa đường và đô thị nhằm giải quyết dứt điểm tình trạng nhà siêu mỏng, siêu méo. Ví dụ, với một dải đô thị rộng 100m thì nên thu hồi tất cả đất để làm đường, còn hai bên đường thì phân thành từng lô đất theo quy hoạch và đấu giá cho người vào đầu tư phát triển. Ngoài ra, có thể xây dựng khu tái định cư tại chỗ cho người dân. Với những người muốn kinh doanh buôn bán thì có thể mở chợ hoặc ki ốt nhưng vẫn phải đảm bảo quy hoạch chung.
"Việc phát triển cần phải dựa trên việc lấy con đường mới mở làm trung tâm chứ không phải chỉ làm xong một con đường còn hai bên đường thì mặc kệ”, ông Liêm chia sẻ.
