Phá quy hoạch, nhồi cao ốc, có tiền cũng không xử lý được quá tải
Phân tích nguyên nhân khiến giao thông, đô thị Hà Nội rơi vào tình trạng hỗn loạn như những năm gần đây, TS. Phạm Sỹ Liêm, Nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho rằng, để xảy ra tình trạng trên lỗi không hoàn toàn nằm ở việc thiếu vốn, mà một phần do năng lực quản lý, giám sát việc thực hiện quy hoạch, giám sát việc triển khai các dự án giao thông trọng điểm yếu kém.
Cũng theo ông Liêm, nguồn vốn là điều kiện quan trọng để xây dựng, phát triển hạ tầng tại các địa phương. Tuy nhiên, với Hà Nội hiện nay, việc thiếu, hay chưa đủ nguồn vốn không phải là nguyên nhân chính dẫn đến “thảm hoạ” giao thông và đô thị như lãnh đạo Hà Nội mới đề cập tại cuộc họp với Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Nhìn lại thời gian 10 năm phát triển gần đây, chưa có quy hoạch giao thông và đô thị nào được tôn trọng và thực hiện một cách nghiêm túc. Đơn cử như KĐT Trung Hoà - Nhân Chính, số lượng nhà cao tầng đã xây vượt quy hoạch rất nhiều, thậm chí có nhà chung cư còn xây trên đất quy hoạch cây xanh, bãi đỗ xe.
Việc dễ dàng điều chỉnh quy hoạch, trong khi hệ thống hạ tầng không đáp ứng đủ đã đẩy KĐT Trung Hoà - Nhân Chính vào tình trạng quá tải, tắc nghẽn. Hay như phố Vũ Trọng Phụng dài hơn 1km, rộng chưa đủ để 2 làn xe tránh nhau nhưng cũng có trên 20 dự án nhà cao tầng mọc lên thì làm sao có thể tránh được ùn tắc? Hay như KĐT Linh Đàm, nhiều chung cư xây sai phép xây vượt 2-3 tầng, cá biệt có những toà xây vượt 10 tầng để nâng thêm 500 căn hộ là ví dụ rõ nét cho tình trạng buông lỏng quản lý của cơ quan chức năng và các cấp chính quyền. Ông Liêm nói: “Nếu công tác giám sát, quản lý được thực hiện nghiêm thì sẽ không bao giờ xảy ra vấn đề vi phạm trật tự xây dựng, đẩy các KĐT vào cảnh hỗn loạn như hiện nay…”.
Ông Liêm phát biểu: "Để hạn chế tình trạng quá tải, Hà Nội đã lập phương án điều chuyển các nhà máy, xí nghiệp ra ngoại thành. Nhưng, ngay sau đó, chính thành phố lại cho phép các đại gia được phép xây tổ hợp đô thị trên các khu đất “vàng” vừa được thu hồi tại khu vực Giảng Võ, Thanh Xuân, trong khi không có dự án hạ tầng giao thông mới nào được triển khai thì thử hỏi hạ tầng nào chịu nổi? Khi đã đồng ý “nhồi” cao ốc vào khu vực nội đô thì dù có nguồn kinh phí, Hà Nội cũng không thể xử lý được tình trạng quá tải như hiện nay….”.
Việc nhiều dự án giao thông trọng điểm liên tục chậm tiến độ đã dẫn đến giao thông luôn trong tình trạng quá tải, còn các dự án đội vốn lên đến con số nghìn tỷ. Theo ông Liêm, tình trạng này đã làm lộ rõ những lỗ hổng lớn về năng lực giám sát và quản lý của các ban quản lý dự án. Dự án đường sắt trên cao, xe bus BRT, tàu điện ngầm đều là những loại hình giao thông hiện đại lần đầu được triển khai tại Việt Nam. Lẽ ra, nếu cảm thấy các đơn vị trong nước không đủ trình độ quản lý, giám sát, Hà Nội cần thuê một đơn vị quốc tế có năng lực vào làm thay. Khi thuê chắc hẳn sẽ tốn tiền, nhưng có thể rút ngắn được thời gian thi công, vốn dự án không bị đội thì tại sao không thuê mà phải ôm đồm để kéo dài gần 10 năm vẫn chưa hoàn thành?
Vỡ trận giao thông do bỏ quản lý chiều cao công trình
Đánh giá về tình trạng giao thông và đô thị Hà Nội luôn trong tình trạng quá tải, Nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT, GS. Đặng Hùng Võ cũng cho rằng, việc dễ dãi điều chỉnh các bản quy hoạch mà không dựa trên nghiên cứu, đánh giá khoa học và sức chịu tải của hạ tầng là nguyên nhân dẫn đến việc “vỡ trận” giao thông hiện nay. Ông Võ nói: “Trước tốc độ đô thị hoá nhanh, từ những năm 2000, TP. Hà Nội đã nhìn ra nguy cơ quá tải về giao thông và đô thị nên đã lập ra nhiều quy hoạch, trong đó có việc quy hoạch hệ thống bãi đỗ xe tĩnh giai đoạn 2003-2020. Nhưng, khi nhìn lại thì nhiều điểm được quy hoạch cho mục đích giao thông lại được điều chỉnh thành chung cư hay trung tâm thương mại. Với các dự án KĐT, quy hoạch ban đầu cũng không được tuân thủ đủ khi phần lớn các chủ đầu tư đều xây dựng sai phép, xây quá tầng dẫn đến hạ tầng bị quá tải nhiều lần”.
Vừa qua, Hà Nội đã công bố quy chế mới về quản lý chiều cao với các công trình xây dựng khu vực nội đô lịch sử.Trong đó có nhiều dự án cao tầng được triển khai tại những khu vực đông dân cư hay những khu vực luôn trong tình trạng quá tải về giao thông. Khi cho phép tăng chiều cao của các công trình, hoặc cho xây dựng các tổ hợp cao tầng, các đơn vị chức năng mà cụ thể ở đây là TP. Hà Nội cần nghiên cứu kỹ hạ tầng hiện có sức chịu tải ở mức độ nào, nếu quy hoạch không dựa trên những nghiên cứu về sức chịu tải của hạ tầng, sẽ rất khó để khắc phục hậu quả về sau.
