Theo ông Nguyễn Hữu Hiệp, Chủ tịch UBND xã Phong Phú, huyện Bình Chánh, trên địa bàn xã hiện có 2 dự án lâm vào tình cảnh trên. Thứ nhất là dự án khu dân cư (KDC) Phong Phú 2 của Công ty CP Đầu tư xây dựng Bình Chánh. Dự án này có tổng diện tích 127.000m2. Năm 2009, UBND Tp.HCM đã đồng ý địa điểm để doanh nghiệp triển khai dự án KDC; đến năm 2013, do chủ đầu tư chậm triển khai, Sở TN&MT đã có văn bản về việc chấm dứt chấp thuận địa điểm (chủ đầu tư chỉ mới bồi thường khoảng 48%, đền bù kiểu da beo).
Một dự án nữa là Khu biệt thự sinh thái xã Phong Phú của Công ty TNHH Dịch vụ Triển Phong. Dự án này có tổng diện tích 380.000m2. Năm 2009, UBND Tp.HCM đã chấp thuận địa điểm đầu tư; nhưng đến năm 2013 dự án này cũng bị Sở TN&MT yêu cầu chấm dứt dự án, do tỷ lệ bồi thường đạt thấp, dưới 50%. Những người dân nhiều năm trời sống vật vờ trong vùng dự án treo khi biết tin dự án bị thu hồi đã rất phấn khởi.
Tuy nhiên, trên thực tế Sở TN&MT chỉ tiến hành thu hồi chủ trương đầu tư dự án, còn vấn đề quy hoạch của dự án vẫn giữ nguyên. Do đó, nhiều hộ dân lại tiếp tục rơi vào cảnh bất an, bởi lẽ đất đai không được chuyển mục đích sử dụng, không được xây dựng nhà trọ, công trình kiên cố, lại càng không được đầu tư xây dựng làm ăn lớn. Cũng chính vì vướng dự án treo nên xã Phong Phú không được đầu tư hạ tầng để trở thành xã nông thôn mới, hệ thống nước sạch cho dân cũng không có.
Nhiều dự án khác tại Tp.HCM cũng lâm cảnh tương tự. Đơn cử, dự án Viện trường Y tế Tp.HCM (huyện Củ Chi) có tổng diện tích 105,98ha (tại 3 ấp thuộc xã Phước Hiệp) cũng có 275 hộ dân sống trong vùng quy hoạch dự án bị ảnh hưởng. Được biết, đây là dự án được đưa vào quy hoạch từ tháng 5/2006 và tiến hành đo đạc, kiểm kê vào năm 2007, nhưng từ đó đến nay người dân phải bỏ đất hoang nhiều năm mà chưa thấy chủ đầu tư triển khai gì. Do vậy, người dân đề xuất chính quyền 2 phương án: Một là thu hồi dự án và trả lại đất đai cho dân; hai là phải triển khai dự án, trả tiền đền bù cho người dân để họ tìm kiếm công việc khác, ổn định cuộc sống mới thay vì cứ phải thấp thỏm chờ đợi.
Một dự án treo tại phường Tân Hưng Thuận, quận 12 để hoang cho cỏ mọc um tùm
Cũng ở huyện Củ Chi, còn có dự án nhà vườn và khu du lịch sinh thái của Hợp tác xã nhà vườn sinh thái Phương Đông Đồng Tiến. Dự án này có tổng diện tích 176ha thuộc địa bàn xã Phú Hòa Đông. Tổng mức đầu tư của dự án là 772,8 tỷ đồng chia thành 3 giai đoạn. Mặc dù được UBND Tp.HCM chấp thuận chủ trương đầu tư từ lâu nhưng chủ đầu tư vẫn không tiến hành triển khai nên sau đó bị TP thu hồi dự án. Tuy nhiên, đến nay khu đất của dự án này vẫn tiếp tục bị treo do Tp.HCM chưa tìm được nhà đầu tư mới.
Lãnh đạo Sở Xây dựng cho rằng, những phần đất đã đền bù nếu không bị da beo thì có thể điều chỉnh ranh để tiếp tục thực hiện dự án theo quy hoạch; còn trường hợp vẫn tiếp tục đền bù thì phải có sự thỏa thuận với người dân, khi nào hoàn chỉnh 100% sẽ chỉ định chủ đầu tư mới theo quy định.
Thực tế, không it dự án trên địa bàn TP rơi vào tình trạng đền bù kéo dài hàng chục năm, thậm chí lên đến gần 20 năm nhưng chính sách đền bù lại không thay đổi. Điều này gây nhiều bức xúc cho người dân, khiến họ không chấp thuận phương án đền bù làm dự án lại càng lâm vào thế bí. Ông Lê Hùng Thuận, một người dân có mảnh đất rộng 2400m2 đất trồng cây lâu năm tại khu phố 5, phường Tân Thới Nhất, quận 12, cho biết mặc dù là đất trồng cây lâu năm nhưng ông đã cư trú trên mảnh đất này hơn 30 năm và xây dựng nhiều nhà, phòng trọ cho thuê. Khi UBND Tp.HCM triển khai dự án khu tái định cư đã ban hành đơn giá đền bù vào năm 2002 với mức giá chỉ có 180.000 đồng/m2 (đất nông nghiệp). Do mức đền bù quá rẻ, ông Thuận không đồng ý nên vụ việc kéo dài cho đến nay. Tuy nhiên, hiện tại mức giá đền bù cộng mức hỗ trợ cho hộ gia đình ông Thuận cũng chỉ tăng lên 400.000 đồng/m2.
Trong khi đó, khảo sát thực tế đất ở khu vực lân cận tại thời điểm này đang giao dịch ở mức 25-30 triệu đồng/m2. Đây cũng là nguyên nhân khiến dự án này bị đình trệ hơn 15 năm qua. Ông Nguyễn Tương Minh, Phó Chủ tịch UBND quận 12, cho biết quận cũng đã nhiều lần trình Sở Tài chính kiến nghị UBND TP áp dụng chính sách đền bù mới, phù hợp hơn để đảm bảo quyền lợi cho người dân cũng như đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án nhưng chưa được chấp thuận. Quận cũng đã đề xuất TP linh hoạt trong việc áp dụng chính sách đất đổi đất theo một tỷ lệ đất nông nghiệp-đất ở nhất định, tuy nhiên đến nay cũng chưa có kết quả.
Thực trạng dự án treo, quy hoạch treo tại Tp.HCM bên cạnh nguyên nhân do chủ đầu tư năng lực kém còn có nguyên nhân từ chính sách đền bù còn nhiều bất cập. Nếu không được khắc phục kịp thời người dân vẫn tiếp tục chịu khổ và dự án thì tiếp tục ngưng trệ, gây lãng phí lớn về tài nguyên đất và cả cơ hội phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.
