To tồn tại, nhỏ tháo dỡ
Trong 2 năm 2013-2014, chính quyền huyện Bình Chánh ra quân xử lý việc xây dựng nhà không phép, sai phép, điểm nóng tập trung tại 2 xã Vĩnh Lộc A và Vĩnh Lộc B. Theo đó, có khoảng 300 căn nhà trên địa bàn huyện đã bị “san bằng” trong chiến dịch này. Rất nhiều người dân ngậm ngùi kể, họ đều là người nghèo đến từ các tỉnh miền Bắc, miền Trung vào mua đất bằng giấy tay sau đó tự xây nhà. Dĩ nhiên để được xây nhà họ phải chung chi một khoản tiền nhất định. Trong quá trình cưỡng chế tháo dỡ, nhiều người còn nói thẳng đã đưa tiền cho những ai… nhưng cuối cùng nhà vẫn bị ủi sập.
Trong khi đó hàng loạt công trình lớn vi phạm xây dựng lại được chính quyền...nhượng bộ. Đơn cử, vào ngày 21/2/2012, cơ quan chức năng phát hiện 6 block chung cư trên đảo Kim Cương tại phường Bình Trưng Tây (quận 2) đã xây vượt số tầng so với giấy phép. Cụ thể, block 16 tầng được chủ đầu tư xây thêm 1 tầng thành 17 tầng, block 18 tầng cũng xây thành 19 tầng, còn block 19 tầng cơi nới lên thành 21 tầng, block 20 tầng xây thành 21 tầng, block 24 tầng xây lên thành 25 và block 25 tầng thì xây lên thành 26 tầng. Như vậy toàn bộ phần diện tích xây sai phép lêm tới trên 2.900m2.
 |
| Một công trình sai phạm của người dân bị cưỡng chế phá dỡ |
Ngay từ khi phát hiện vụ việc, phía cơ quan chức năng đã có biên bản yêu cầu chủ đầu tư ngưng thi công. Khi tiếp xúc với truyền thông, lãnh đạo UBND TP chí cũng tỏ ra cương quyết xử lý sai phạm. Vụ việc này sau đó được 'ngâm' đến tháng 8/2012 thì được Bộ Xây dựng cho phép điều chỉnh thiết kế của toàn bộ dự án. Cuối cùng, công trình sai phép đã được hợp thức hóa!
Một trường hợp khác, tháng 8/2010, cơ quan chức năng phát hiện tòa nhà chung cư 20 tầng tại số 258 Đại lộ Võ Văn Kiệt, quận 1 đã xây vượt quy định gần 430m2 diện tích so với giấy phép. UBND Tp.HCM đã tiến hành xử phạt và buộc chủ đầu tư phải tháo dỡ toàn bộ phần xây sai phép, tuy nhiên doanh nghiệp chỉ tháo dỡ hơn 150m2, phần còn lại xin được tồn tại. Đến tháng 7/2011, UBND TP đã chấp thuận cho tồn tại hơn 270m2 xây dựng sai phép theo đúng đề nghị của chủ đầu tư.
Trước đó, hồi cuối năm 2009, tòa nhà cao 11 tầng ở số 233 Đồng Khởi xây dựng sai phép khi tăng diện tích lên gần 400m2 tại tầng 10 và sân thượng. Chính quyền địa phương đã ban hành quyết định đình chỉ thi công, niêm phong tòa nhà. Tuy nhiên, đến năm 2010, Sở Xây dựng lại chấp thuận cho tồn tại phần diện tích 84m2 xây vượt phép trên sân thượng. Đến tháng 5/2011, UBND TP còn chấp thuận cho tòa nhà này được giữ lại diện tích hơn 300m2 sàn xây dựng sai phép, kèm theo điều kiện buộc chủ đầu tư không được bố trí văn phòng mà làm mảng xanh tại vị trí này.
Hoặc vụ xây dựng tòa nhà 266-268 Nam Kỳ Khởi Nghĩa (quận 3) cũng được nhiều người biết đến. Theo0 đó, chủ đầu tư công trình xây dựng tăng diện tích sàn ở tầng lửng, vi phạm các khoảng lùi trước, lùi sau và bên hông công trình; thay đổi công năng từ tầng 1 đến tầng 4... Mặc dù bị cơ quan chức năng phát hiện nhưng chủ đầu tư vẫn ngang nhiên xây cho đến khi hoàn thành. Cuối cùng thì Tp.HCM vẫn cho phép công trình này tồn tại vì cho rằng sự việc... đã rồi, nếu tháo dỡ phần sai phép sẽ gây ảnh hưởng đến toàn bộ công trình.
Dân mất niềm tin
Thực tế cho thấy, mỗi khi có một công trình lớn sai phạm và bị phát hiện, lãnh đạo ở các cấp đều hùng hồn tuyên bố sẽ kiên quyết xử lý nhưng cuối cùng vẫn cho tồn tại. Trong khi đó, người dân sai phạm nhỏ lẻ thì lại xử lý rất kiên quyết. Điều này khiên niềm tin của người dân vào các cơ quan chức năng ngày càng mai một, đồng thời còn khiến công tác quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn TP thêm khó khăn. Bởi lẽ, khi một trường hợp vi phạm không được xử lý nghiêm sẽ tạo tiền lệ xấu cho những người xây dựng sau.
Ông Nguyễn Văn Đực, PGĐ Công ty Địa ốc Đất Làn phân tích, việc cho phép tồn tại những công trình sai phép, nhất là phần diện tích dôi ra sẽ để lại nhiều hệ lụy, như mật độ xây dựng, cảnh quan, kiến trúc, dân số… đều bị phá vỡ. Không ít người đặt vấn đề, chính quyền địa phương, nhân viên thanh tra xây dựng địa bàn liên tục giám sát nhưng sai phạm vẫn cứ xảy ra. Do đó, không chỉ phạt chủ đầu tư mà địa phương đó, cơ quan và nhân viên chức năng trên địa bàn đó cũng phải chịu trách nhiệm. Hệ thống văn bản pháp quy để ngăn chặn việc xây dựng không phép, sai phép và xử lý các vi phạm này đều đã có quy định rõ ràng.
Theo đó, chức trách, nhiệm vụ đều đã được phân định rõ ràng giữa cơ quan TP, cơ quan cấp quận, cấp phường... Thậm chí còn có Luật Thanh tra để tập trung quyền lực về sở xây dựng địa phương. Chính phủ có quy định về mức độ xử phạt hành chính, HĐND và UBND các địa phương cũng có những quy định cụ thể trong xử lý vi phạm lĩnh vực...
Một số chuyên gia nhìn nhận, sở dĩ tình trạng trên vẫn không ngừng diễn ra chủ yếu do người thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát chưa làm hết trách nhiệm, thậm chí có tiêu cực để làm ngơ. Đến khi vụ việc xảy ra thì lại xử lý không cương quyết, trách nhiệm không rõ ràng khiến nhiều công trình khủng vẫn cứ tiếp tục sai phép để rồi…lại tặc lưỡi cho tồn tại.
