Vụ căn nhà 4 tầng tại Bình Dương đang hoàn thiện bất ngờ đổ sập và đè lên căn nhà bên cạnh đã đặt ra nhiều câu hỏi "nóng" về kỹ thuật an toàn trong quá trình xây nhà. Theo kết quả điều tra của cơ quan chức năng, công trình đã có những thay đổi so với thiết kế được phê duyệt ban đầu.
Kỹ sư xây dựng Nguyễn Bảo Toàn cho biết, yếu tố chủ nhà cần lưu tâm nhiều nhất là địa chất công trình vì nó liên quan chặt chẽ đến nền móng, đảm bảo sự an toàn của hệ thống công trình xây dựng. Tuy nhiên để đảm bảo tiết kiệm chi phí, chủ nhà thường ít khi thực hiện khoan khảo sát địa chất trước khi xây nhà.
Với điều kiện thầu xây dựng như hiện nay, trong quá trình thiết kế và thi công chủ nhà nên chủ động tiến hành xem xét và kiểm tra kỹ nền đất nhằm đảo bảo sự vững chãi cho công trình. Cũng có thể kiểm tra bằng bàn nén hiện trường nếu công trình làm móng nông (móng bè, móng băng, móng đơn).
Cùng một quan điểm, kiến trúc sư Phạm Thanh Truyền cho biết, trước khi muốn xây mới trên nền đất nào thì nguyen tắc là phải khoan thăm dò khảo sát địa chất khu vực đó. Để khái quát được hết khả năng chịu tải của công trình, chủ nhà cần khoan tối thiểu ở 3 vị trí đặc trưng nhất. Có nhiều trường hợp đặc biệt thì cần khoan nhiều hơn để có được kết quả chính xác nhất, đặc biệt với những công trình có quy mô lớn.
Tuy nhiên, thông thường người xây nhà sẽ bỏ qua khâu này và dựa vào kinh nghiệm của những nhà lân cận đã xây từ trước do giá thành của việc khảo sát địa chất khá cao. Nếu khu đất đó được xây dựng lần đầu thì cách thử nghiệm thường là đào hố móng sâu để quan sát tính chất đất.
 |
| Những yếu tố có tính chất quyết định đến sự an toàn của một công trình nhà là địa chất, hồ sơ thiết kế, nhà thầu thi công, vật liệu xây dựng… |
Sau khi khảo sát được địa tầng thì việc tiếp theo là tham quan vị trí địa lý và những yếu tố ảnh hưởng xung quanh, kiến trúc sư sẽ tính toán tổng tải công trình trên cơ sở bản vẽ kiến trúc đã đuợc thống nhất từ trước. Về kết cấu, các kỹ sư thường phải nhân với các hệ số an toàn, với tất cả những tải trọng dự kiến sau này sẽ xuất hiện trong công trình, kể cả tải trọng gió khi công trình đứng một mình, để đưa ra bản vẽ thiết kế kết cấu chính xác và đảm bảo an toàn nhất.
Nếu công trình đứng đơn phương một mình ngoài trời cần tính đến tải trọng gió. Đây là giai đoạn cần sự kết hợp giữa người thiết kế kiến trúc và kỹ sư xây dựng. Hiện nay, các công trình nhà ở sử dụng hệ thống chịu lực chủ yếu là bằng bê tông cốt thép chứ ít chịu lực bằng tường, ngoại trừ một số nhà một tầng thì vẫn sử dụng cách chịu lực bằng tường.
Nhiều chủ nhà thường chủ quan thay đổi bản vẽ kiến trúc hoặc thay đổi vật liệu hoàn thiện theo ý mình trong khi nếu thay đổi như thế thì cũng phải thay đổi cả bản vẽ kết cấu. Thật nguy hiểm nếu sự thay đổi đó khiến bản vẽ kết cấu cũ không còn đáp ứng được nữa. Lúc này nguy hiểm sẽ xảy ra mà không thể lường trước được hậu quả.
Kiến trúc sư Phạm Thanh Truyền nhấn mạnh: “Thùa một tí có thể gây lãng phí nhưng ngược lại, nếu tính toán không đúng, không đủ thì sẽ dẫn đến nguy cơ dễ nứt, lún hay sụp đổ”. Nhưng một số chủ đầu tư tự ý thêm thép vào nhiều hơn bản thiết kế đã được tính toán chi tiết cho yên tâm thì lại không cần thiết.
Các kiến trúc sư khuyên, việc xây nhà phải có hồ sơ thiết kế kết cấu, do công ty tư vấn đủ năng lực thiết kế. Ngoài ra, vai trò của nhà thầu cũng rất quan trọng, chủ nhà cần chọn những nhà thầu có uy tín, có năng lực, máy móc thiết bị thi công phải đầy đủ và đảm bảo chắc chắn, an toàn. Chủ nhà cần giám sát, nghiệm thu từng giai đoạn trong quá trình thi công nhằm xem nhà thầu có thực hiện theo đúng bản vẽ đã được thiết kế hay không. Ví dụ, việc đặt thép tuy đầy đủ, nhưng chỉ cần đặt sai vị trí thì sẽ không đảm bảo khả năng chịu lực, gây nguy hại cho cả công trình xây dựng. Hay việc trộn bê tông cũng phải đúng tỷ lệ, quá nhão hoặc quá khô thì cũng sẽ ảnh hưởng không tốt đến chất lượng.
Đội ngũ thợ xây dựng hiện nay thường là lực lượng lao động phổ thông, tự phát mà không được đào tạo, làm theo kinh nghiệm. Do vậy, đôi khi một số kỹ thuật xây dựng bị thi công sai. Ví dụ thao tác đổ bê tông cột, một số người thợ áp ván thật cao rồi đổ bê tông từ trên xuống, sau đó cầm cốt thép lắc qua lắc lại cho bê tông chảy xuống, cách làm này khiến bê tông bị phân tầng, hạt lớn lắng xuống, hạt nhẹ lên phía trên khiến cột bê tông không đồng chất, chỗ thì nhiều đá, xi măng, cát vững chắc, chỗ thì không có khả năng chịu lực, sự chênh lệch này sẽ rất nguy hiểm. Phương pháp đúng phải là đổ từng đoạn một, sử dụng máy đầm dùi để lèn chặt để đảm bảo bê tông vào đều, không bị lệch.
Cũng cần chú ý đến việc mua nguyên vật liệu vì nếu nguyên vật liệu kém chất lượng, hàng giả hay hàng đểu thì ngôi nhà của bạn sẽ gặp nguy hiểm.
Kiến trúc sư Phạm Thanh Truyền phân tích, nâng cấp cải tạo nâng thêm tầng nhà trên nền công trình cũ tức là tăng thêm tải trọng cho móng cũ nên cần bảo đảm nguyên tắc kết cấu hiện hữu có thể chịu được tổng tải cả cũ lẫn mới. Khi nâng cấp, cải tạo phải giở lại hồ sơ thiết kế cũ, biên bản nghiệm thu lúc thi công ban đầu để làm cho chuẩn xác.
Khi xây nhà, chủ nhà nên thuê một đơn vị thẩm tra nền móng có nghiệp vụ, có chứng chỉ hành nghề kiểm tra chất lượng công trình để có những đánh giá về chất lượng nền móng, kết cấu một cách có chuyên môn. Từ đó để bạn biết được có nên nâng tầng hay không?
