Nhưng các chuyên gia lại cho rằng, quỹ đất tại Tp.HCM không thiếu, mà mấu chốt vấn đề nằm ở công tác quản lý và quy hoạch sử dụng đất. Hiện nay, TP có quá nhiều dự án treo, dự án đô thị bỏ hoang trong khi thiếu đất xây trường học, nhà ở là điều bất hợp lý.
Sở dĩ, nguyên nhân của băn khoăn "lấy đất đâu xây trường học, nhà ở" theo người đứng đầu chính quyền Tp.HCM là do dân số cơ học tăng quá nhanh. Chỉ riêng tại quận Bình Tân, khi mới được tách quận vào năm 2003 chỉ có 313.000 dân, vậy mà đến nay đã tăng hơn gấp đôi con số đó. Trung bình mỗi phường có đến 70 nghìn dân nên áp lực dân cư là rất cao. Bên cạnh đó, một số quận huyện khác cũng có tốc độ tăng dân số (nhất là tăng cơ học) cao điển hình như: Hóc Môn, Bình Chánh, Thủ Đức, quận 12...
Về lo ngại đó, các chuyên gia cho rằng, chính việc quản lý yếu kém mới dẫn tới tình trạng nơi thừa đất, nơi thiếu đất và không cân đối được quỹ đất.
Minh chứng cho điều đó, Thông báo số 2365/TB-TTCP ngày 17/8/2015, Thanh tra Chính phủ đã kết luận về quản lý các cơ sở nhà đất và tình trạng bỏ trống, làm nhà ở, cho thuê tại Tp.HCM như sau: Trong công tác quản lý và sử dụng đất đai, Tp.HCM đã chậm thực hiện công khai kế hoạch, quy hoạch, sử dụng đất. Mới chỉ có 108/322 xã, phường có kế hoạch, quy hoạch, sử dụng đất (chỉ đạt 33,5%). Còn rất nhiều nơi chưa công khai các thủ tục giao đất, đấu giá quyền sử dụng đất, cho thuê đất, sử dụng quỹ đất công.
Ghi nhận cho thấy, tại huyện Bình Chánh có nhiều xã sai phạm về đất đai và xây dựng như không có quy hoạch chi tiết hoặc không công khai quy hoạch các điểm dân cư dẫn đến ách tắc trong công tác quản lý điển hình là các xã: Bình Hưng, Vĩnh Lộc A, Tân Kiên, Vĩnh Lộc B,...; Tình trạng người dân mua đi bán lại và xây dựng nhà ở sai phép, trái phép diễn ra tràn lan. Ngoài ra, huyện Cần Giờ cũng xảy ra nhiều sai phạm trong quản lý đất đai.
 |
| Quỹ đất tại Tp.HCM không thiếu, mà mấu chốt vấn đề nằm ở công tác quản lý và quy hoạch sử dụng đất. |
Cụ thể, sai phạm trong công tác giao đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không đúng đối tượng; nhất là những tồn tại về đất đai liên quan đến thực hiện đề án di dời 1.280 hộ dân sống ven biển, ven sông và vùng trũng thấp. Tại huyện Củ Chi, hoạt động phân nền, phân lô, xây dựng trái phép còn diễn ra phức tạp. Nổi cộm nhất là dự án Thảo Cầm Viên đã "đắp chiếu" hơn 10 năm nay gây bức xúc cho người dân, đặc biệt là những hộ dân bị thu hồi đất sản xuất, đất ở.
Thậm chí, ngay trong nội thành, chính quyền TP cũng vừa chỉ đạo xử lý nhiều sai phạm về sử dụng đất như dự án đầu tư khách sạn cao cấp, thương mại - dịch vụ và căn hộ cho thuê tại số 8-12 Lê Duẩn (quận 1). Đây là dự án đã vi phạm quy trình và thủ tục về cho thuê đất, giao đất không đúng quy định. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng Tp.HCM cũng đang thanh tra và xử lý Tổng công ty TNHH MTV Bến Thành về việc sử dụng lô đất 104 Nguyễn Văn Cừ (quận 1) cho Công ty bất động sản Phát Đạt thuê 30 năm trái quy định của pháp luật.
Trước thực trạng đó, TS Dư Phước Tân (Viện Nghiên cứu Phát triển Tp.HCM) nhìn nhận, hiện nay Tp.HCM đang mất cân đối cung cầu về nhu cầu sử dụng đất đai trong công tác phát triển đô thị mới dẫn tới thiếu đất xây trường và xây nhà ở cho dân. Một nghịch lý đang tồn tại đó là quá nhiều đô thị, khu dân cư được quy hoạch hiện đại, bài bản lại để hoang do giá đất quá đắt, trong khi một số khu đất trong hẻm, ô nhiễm và ngập lụt, hạ tầng kém thì vẫn có nhu cầu mua để ở bởi phù hợp túi tiền của đại bộ phận người dân.
Nhằm thực hiện nghiêm việc quản lý đất đai, mới đây, UBND TP đã trình HĐND TP danh mục các dự án cần thu hồi đất. Cụ thể, ngay trong năm 2015, Tp.HCM sẽ thu hồi 298 dự án chậm triển khai hoặc chủ đầu tư không còn năng lực triển khai. Song song đó, để cân đối lại nguồn quỹ đất, Tp.HCM dự kiến đến năm 2020 sẽ tăng diện tích chuyển đổi từ đất nông nghiệp và các loại đất khác sang đất phi nông nghiệp.
