Kiểm toán Nhà nước vừa báo cáo về hoạt động Báo cáo kiểm toán hoạt động đầu tư xây dựng, mua nhà, đất phục vụ tái định cư và công tác quản lý, bố trí quỹ nhà, đất tái định cư giai đoạn 2013-2016 của Tp.HCM và một loạt dự án xây dựng trên địa bàn.
Theo đó, từ năm 2004 đến năm 2007, Tp.HCM đã có chủ trương xây 30.000 căn hộ phục vụ tái định cư trên địa bàn và 12.500 căn hộ tái định cư Khu đô thị mới Thủ Thiêm.
Tính đến tháng 3/2017, tổng quỹ nhà đất tái định cư của địa phương đã hoàn thành là 39.991 căn nhà ở và nền đất. Trong đó, 25.525 căn nền đã thực hiện bố trí tái định cư, 14.366 căn, nền (3.863 nền đất, 10.503 căn hộ) chưa bố trí. 5.000 căn hộ tái định cư được Sở Xây dựng kiến nghị chuyển thành nhà ở xã hội.
Về việc bố trí tái định cư dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, tính đến hết năm 2016, thành phố mới mua lại 6.714 căn hộ đã hoàn thành đưa vào bố trí tái định cư (bằng khoảng 54% chủ trương). Đến tháng 8/2017, mới chỉ có 1.759 căn hộ được bố trí tái định cư.
Cơ quan kiểm toán nhận định: "Việc xác định nhu cầu tái định cư của dự án còn bất cập, chưa đầy đủ thông tin và khả năng dự báo dẫn đến lập phương án đầu tư xây dựng 12.500 căn hộ tái định cư là chưa phù hợp với nhu cầu thực tế".
Chính phủ đã chấp thuận kiến nghị của thành phố về việc chuyển 3.790 căn hộ hoàn thành nhưng không sử dụng từ tái định cư sang nhà ở thương mại.
 |
| Nhiều khu tái định cư có lượng bàn giao rất thấp dù đã được hoàn thành nhiều năm. Ảnh: Quỳnh Trần |
Việc thiếu chính xác khi tính toán đã khiến quỹ nhà, đất tái định cư chưa đa dạng. Vì vậy, có trường hợp hộ dân được bồi thường ít do đất thu hồi có diện tích nhỏ nhưng nền đất bố trí tái định cư lại lớn, tài chính không đủ khả năng để thanh toán.
Cơ quan kiểm toán cho hay, nguyên nhân của việc tính toán thiếu chính xác là do hầu hết các quận, huyện không dựa trên cơ sở hộ đủ điều kiện tái định cư mà căn cứ theo số hộ bị ảnh hưởng toàn bộ để dự báo số lượng nhà đất để bố trí tái định cư. Ngoài ra, khi triển khai, các quận, huyện còn liên tục điều chỉnh.
Cơ quan kiểm toán đưa ra dẫn chứng, tính đến cuối năm 2016, tại dự án Khu tái định cư 30ha Vĩnh Lộc B (huyện Bình Chánh), có 10 trường hợp đã nhận bàn giao căn hộ do quận Bình Tân bố trí nhưng chưa đóng khoản tiền nào. Trong đó có những hợp đồng được ký từ những năm 2012, 2013. Nguyên nhân đưa ra là do người dân hầu hết là lao động nghèo, không có việc làm, thu nhập thấp... nên không đủ khả năng thanh toán.
Kiểm toán Nhà nước cũng cho hay, một số dự án kéo dài thời gian đầu tư, bố trí tái định cư chậm hoặc không bố trí được, hiệu quả thấp, chi phí vận hành cao khiến ngân sách đầu tư bị lãng phí. Chẳng hạn, từ năm 2004, khu tái định cư Vĩnh Lộc B (huyện Bình Chánh) có quyết định đầu tư với số vốn 542,68 tỷ đồng, tiến độ dự kiến trong hai năm 2004-2005. Tuy nhiên, dự án chậm tiến độ khiến chi phí phát sinh ít nhất 519 tỷ đồng, gần gấp đôi mức đầu tư được phê duyệt ban đầu.
Sau khi hoàn thành hơn 7 năm, đến cuối năm 2017, chỉ có 479 căn hộ được bố trí trong tổng số 1.939 căn hộ, chưa đạt 1/4 mục tiêu. Việc bố trí tái định cư không đạt mục tiêu ngoài nguyên nhân do xây dựng quá nhiều căn hộ thì còn do người dân không chấp nhận vì nơi tái định cư quá xa, hạ tầng kém, khó tìm việc làm dẫn đến khiếu kiện kéo dài.
Trong một thời gian dài, vì không có người ở nên công trình xuống cấp nhanh chóng. Nhiều hạng mục như trường học, bệnh viện, siêu thị được xây dựng nhưng không hoạt động khiến ngân sách lãng phí. Công trình để không trong khi ngân sách vẫn phải chi cho việc quản lý, vận hành.
Tương tự, 3 dự án khác dù đã được hoàn thành vài năm nay nhưng có lượng bàn giao rất thấp.
